Κάποια μέρα, χωρίς να ξέρουμε πότε ακριβώς και πως… συνέβη. Κι ύστερα συνέβη ξανά και στη συνέχεια… ξανά. Ύστερα, έγινε συνήθεια. Οι οικογενειακές ρουτίνες, όσο περίεργο κι αν ακούγεται, συμβάλουν στην καλύτερη υγεία παιδιών και ενηλίκων και δημιουργούν ένα αίσθημα οικογενειακής σταθερότητας και ασφάλειας. Τι είναι όμως οι ρουτίνες; Θεωρούνται «επαναλαμβανόμενα πρότυπα συμπεριφοράς που όταν δημιουργούνται από οικογένειες χρησιμεύουν για να διευκολύνουν την καθημερινότητα, να μεταλαμπαδεύσουν τις αξίες και να ενισχύσουν την έννοια της οικογενειακής ταυτότητας». Ρουτίνα μπορεί να θεωρηθεί το οικογενειακό δείπνο, η διαδικασία του ύπνου ακόμα και κομμάτια της παράδοσης ενός λαού όπως είναι οι εορταστικές παραδόσεις κ.α.
Η καθημερινή ρουτίνα και οι οικογενειακές παραδόσεις αποδεδειγμένα έχουν θετικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη των παιδιών και σχετίζονται με την ικανότητα των γονέων, την προσαρμογή των παιδιών και την καλή συμβίωση. Σίγουρα σε μερικά παιδιά αρέσει και χρειάζονται ένα καθημερινό – σταθερό πρόγραμμα περισσότερο από άλλα. Αν και το χρονοδιάγραμμά τους είναι δύσκολο συχνά να το ακολουθήσει πιστά ένας γονιός, θεωρείται σημαντικό καθώς η συνέπεια θα τα ωφελήσει μακροπρόθεσμα και είναι ιδιαίτερα πιθανό να αποφύγουν προβλήματα διαχείρισης χρόνου και προσοχής ως ενήλικες. Αυτό συμβαίνει διότι ένα οργανωμένο και προβλέψιμο περιβάλλον δίνει την αίσθηση ασφάλειας και σταθερότητας σε παιδιά και εφήβους, ιδιαίτερα σε έντονα στρεσογόνες περιόδους όπως αυτή που διανύουμε ή σε δύσκολα στάδια ανάπτυξης, όπως η εφηβεία. Το αίσθημα εξάλλου ασφάλειας και ορίων είναι απαραίτητο και για την πρώιμη ανάπτυξή τους. Ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια, οι ρουτίνες βοηθούν στην βελτίωση της αυτορρύθμισης και της πνευματικής ανάπτυξης, ενώ αυτές που χτίζονται γύρω από τη διασκέδαση ή τον ποιοτικό χρόνο που περνούν με τους γονείς τους, ενισχύουν τις οικογενειακές σχέσεις. Για παράδειγμα, διαβάζοντας μια ιστορία πριν τον ύπνο ή πηγαίνοντας για ένα γεύμα μετά την εκάστοτε εξωσχολική δραστηριότητα, μπορεί να εξελιχθεί σε μια ξεχωριστή στιγμή.
Όσον αφορά τις δουλειές του σπιτιού, μοιράζοντάς τις ανάλογα με το ηλικιακό φάσμα του κάθε μέλους, βοηθά τα παιδιά και τους εφήβους να αναπτύξουν ένα αίσθημα ευθύνης και κάποιες βασικές δεξιότητες όπως η ικανότητα διαχείρισης του χρόνου. Όταν φτάσουν στο σημείο να τις κάνουν με λιγότερη βοήθεια ή επίβλεψη, τα βοηθά να γίνουν πιο ανεξάρτητα και αυτές είναι δεξιότητες που τα παιδιά θα χρειαστεί να τις κατακτήσουν για την διαχείριση της ζωής τους αργότερα.
Οι οικογενειακές παραδόσεις μπορούν επίσης να συμβάλλουν στην μεταβίβαση των αξιών και των ηθών. Διευκολύνουν την κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών, μαθαίνουν στα παιδιά τα ήθη, τις πεποιθήσεις και τις ιδιαιτερότητες της οικογένειας και ενδυναμώνει τους δεσμούς μεταξύ τους. Επίσης, η τήρηση καθημερινών ρουτίνων μπορεί να διευκολύνει τα παιδιά να αντιμετωπίσουν αγχωτικά γεγονότα όπως η γέννηση ενός νέου παιδιού, ένα διαζύγιο, μία ασθένεια, μια απώλεια ενός μέλους ή την μετάβαση σε μια νέα πόλη ή χώρα.
Οι ρουτίνες μπορούν να είναι ένας τρόπος διδασκαλίας των μικρών παιδιών όσον αφορά την υγεία τους. Συνήθειες όπως το βούρτσισμα των δοντιών, η σωστή λήψη φαρμάκων, η άσκηση ή το πλύσιμο των χεριών μετά τη χρήση της τουαλέτας θα βοηθήσουν ιδιαίτερα την καθημερινότητα ολόκληρης της οικογένειας.
Πως επιτυγχάνεται όμως μια εποικοδομητική καθημερινή ρουτίνα;
Δεν υπάρχουν κανόνες για το πόσες ή τι είδους ρουτίνες πρέπει να υπάρχουν. Όλες οι οικογένειες είναι διαφορετικές και αυτό που λειτουργεί καλά σε μια οικογένεια μπορεί να μην λειτουργεί σε μια άλλη, επομένως θα πρέπει να βασίζονται στις ατομικές και οικογενειακές ανάγκες και να ακολουθούν τρία βασικά στοιχεία:
- Να είναι σωστά σχεδιασμένες και οργανωμένες ώστε όλοι να καταλαβαίνουν τους ρόλους τους, να τους αποδέχονται και να ξέρουν τι πρέπει να κάνουν.
- Να γίνονται τακτικά και να γίνουν μέρος της καθημερινής οικογενειακής ζωής.
- Να είναι προβλέψιμες ώστε να ξέρουν τα μέλη ότι τα πράγματα συμβαίνουν με την ίδια σειρά κάθε φορά και με τον ίδιο τρόπο.
Τέλος, αν και οι ρουτίνες έχουν πολλά οφέλη θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να μένει ελεύθερος χρόνος για να παίξουν, να χαλαρώσουν ή να είναι δημιουργικά με τον τρόπο τους.
