Παρόλο που η αυτοεκτίμηση είναι ιδιαίτερα σημαντική, οι σκέψεις των γονέων για το πως να την ενσταλάξουν μπορεί να είναι λανθασμένες. Κάποιοι μπορεί να το παρακάνουν με υπερβολικό έπαινο, ο οποίος εν τέλει μπορεί να ενισχύσει τον ναρκισσισμό ενός παιδιού.
Ο ναρκισσισμός δεν είναι απλώς μια υπερβολική μορφή αυτοεκτίμησης. Οι δύο αυτές έννοιες δεν πρέπει να συγχέονται και οι ερευνητές έχουν ορίσει τρεις βασικές διαφορές:
1. Ψευδαίσθηση / Ρεαλισμός
Τα ναρκισσιστικά παιδιά έχουν μη ρεαλιστικές θετικές απόψεις για τον εαυτό τους («ψευδαίσθηση»). Για παράδειγμα μπορεί να εξακολουθούν να πιστεύουν ότι έχουν αποδώσει εξαιρετικά καλά, ακόμη και μετά την αποτυχία τους να ολοκληρώσουν κάτι. Από την άλλη οι ενήλικες ναρκισσιστές μπορεί να βλέπουν τον εαυτό τους ως ιδιοφυΐα, ακόμη και αν οι τιμές του IQ τους είναι μέσες. Μπορεί να πιστεύουν ότι είναι ιδανικοί ηγέτες, ακόμη και αν ρίχνουν την απόδοση μιας ομάδας και να πιστεύουν ότι είναι εξαιρετικά ελκυστικοί, ακόμη και αν άλλοι διαφωνούν.Αντίθετα, τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση έχουν θετικές αλλά ρεαλιστικές απόψεις για τον εαυτό τους («ρεαλισμός»). Αυτά τα παιδιά δεν υπερεκτιμούν την απόδοσή τους όσο τα ναρκισσιστικά παιδιά.
Τι μπορείτε να κάνετε:
Ακόμα κι αν τα παιδιά προτιμούν θετικά σχόλια, η μέτρια θετική ανατροφοδότηση είναι καλύτερη από τον υπερβολικό κατ’εξακολούθηση έπαινο. Σε μελέτες αποδεικνύεται ότι τα παιδιά που έλαβαν ρεαλιστικό έπαινο από τους γονείς τους είχαν λιγότερα καταθλιπτικά συμπτώματα αργότερα και λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά.
2. Ανωτερότητα / Εξέλιξη
Τα ναρκισσιστικά παιδιά προσπαθούν συνεχώς να είναι καλύτερα από τα άλλα, αντιμετωπίζοντάς τα υπεροπτικά («υπεροχή») και μπορεί να επιδεικνύουν λιγότερη φροντίδα, ανησυχία ή ενσυναίσθηση για τους άλλους. Αντίθετα, τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση είναι πιθανό να ενδιαφέρονται περισσότερο να βελτιωθούν παρά να ξεπεράσουν τους άλλους («Εξέλιξη»).
Τι μπορείτε να κάνετε:
Ενισχύστε τις προσπάθειες και τις στρατηγικές των παιδιών (π.χ. "Βρήκες έναν πολύ ενδιαφέρον τρόπο να πετύχεις αυτό που θες!"). Εάν τα παιδιά αποτύχουν, συζητήστε μαζί τους τι θα μπορούσαν να μάθουν από την εμπειρία και πώς μπορούν ενδεχομένως να ζητήσουν βοήθεια αφού κανείς δεν τα ξέρει όλα και είναι υπέροχο να μαθαίνουμε καινούργια πράγματα από τους γύρω μας. Δεν χρειάζεται να πιέζετε τα παιδιά να ξεχωρίζουν από τους άλλους. Αντιθέτως, ενθαρρύνετέ τα να αποκτήσουν περισσότερους φίλους με ταυτόχρονη θετική ανατροφοδότηση των παιδιών σας προς τους φίλους τους.
3. Ευαλωτότητα / Ευρωστία
Τα ναρκισσιστικά παιδιά εμφανίζουν συναισθηματική ευαλωτότητα καθώς όταν αυτά τα παιδιά λαμβάνουν αρνητικά σχόλια, αισθάνονται απογοητευμένα και μπορεί να εκδηλώσουν ντροπή. Έτσι μπορεί να αντιδράσουν σε όλα αυτά τα ερεθίσματα με θυμό ή επιθετικότητα ενώ με την πάροδο του χρόνου, η ντροπή μπορεί να μετατραπεί σε άγχος και κατάθλιψη. Αντίθετα, τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση παρουσιάζουν περισσότερη συναισθηματική ευρωστία και μπορούν να συνεχίζουν να αισθάνονται άξια ακόμα κι ύστερα από μια αποτυχία.
Τι μπορείτε να κάνετε:
Δείξτε άνευ όρων σεβασμό στα παιδιά - αποδεχτείτε τα ακόμη και όταν αποτύχουν. Εάν αναπτύξουν κάποια αρνητική συμπεριφορά, διορθώστε τη συμπεριφορά αυτή, αλλά με σεβασμό, καλοσύνη και αποδοχή ταυτόχρονα. Λάθη μπορούμε να κάνουμε όλοι άλλωστε. Αποφύγετε να δείχνετε υπερβολική υπερηφάνεια όταν τα παιδιά ξεχωρίζουν σε κάτι ή έκδηλη απογοήτευση όταν τα παιδιά δρουν όπως όλα τα υπόλοιπα. Τα παιδιά των οποίων οι γονείς δρουν ανάλογα, είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, όπως η αυτο-ενίσχυση μετά την επιτυχία και η αυτο-υποτίμηση μετά την αποτυχία.
Τα παιδιά με αυτοεκτίμηση τείνουν να γίνουν ευτυχισμένοι ενήλικες, ενώ τα ναρκισσιστικά παιδιά, ενήλικες σε έναν συνεχή αγώνα καταξίωσης και αποδοχής!
